80. rocznica wybuchu Powstania Warszawskiego. Hołd oddano na rynku w Kolbuszowej [ZDJĘCIA]

PRZECZYTAJ TAKŻE: Michał Karkut o pracowniku Urzędu Miejskiego w Kolbuszowej: To upokarzające

Wydarzenie rozpoczęło się o godzinie 16:45, a jego program obejmował przemówienia okolicznościowe oraz złożenie kwiatów pod pomnikiem upamiętniającym żołnierzy i bohaterów, którzy walczyli i polegli za wolność i suwerenność Ojczyzny. Wspólnie z harcerzami, zgromadzeni odśpiewali pieśni, które w czasach okupacji były zakazane.

Tak oddawali hołd nasi mieszkańcy:

Podczas Powstania Warszawskiego, zginęło 16 tysięcy z 45 tysięcy walczących powstańców, a dodatkowe 20 tysięcy odniosło rany. Walki o przyczółki warszawskie i zdobywanie Pragi przyniosły także straty wśród żołnierzy 1. Armii Wojska Polskiego, wynoszące ponad pięć tysięcy osób. Szacuje się, że w wyniku działań powstańczych życie straciło od 150 do 200 tysięcy mieszkańców Warszawy, z czego około 63 tysiące osób zginęło w wyniku celowego mordowania przez okupanta, a reszta podczas walk.

Punktualnie o godzinie 17 w całej Polsce zawyły syreny alarmowe, emitując dźwięk przez jedną minutę, jako wyraz pamięci i hołdu dla tych, którzy poświęcili swoje życie dla wolności kraju. Uroczystości te były okazją do wyrażenia wdzięczności i szacunku wobec ofiar Powstania Warszawskiego, które stanowi jedno z najtragiczniejszych, ale i najbardziej heroicznych wydarzeń w polskiej historii.

Akcja „Burza” w Kolbuszowej i okolicach

Rejon Kolbuszowej był miejscem ważnym strategicznie dla Niemców ze względu na przebiegające przez miasto drogi i istniejące poligony (okolice Nowej Dęby oraz Bliznej), zakłady zbrojeniowe.

Żołnierze Armii Krajowej przez cały okres wojny przygotowywali się do rozprawy z niemieckim okupantem. Akcja „Burza” miała być wzmożoną akcją zbrojną przeciwko Niemcom. Po okresie istnienia jawnego zaboru AK jak i władz cywilne Państwa Podziemnego miały się ujawnić i wystąpić wobec nadchodzącej Armii Czerwonej w roli gospodarzy. Celem akcji „Burza” na tym terenie, obok walki z Niemcami, likwidacji konfidentów i kolaborantów oraz zdrajców narodu, partyzantów sowieckich, oraz innych akcji dywersyjnych przeprowadzonych wówczas przez żołnierzy zgrupowania „Boryna” i żołnierzy „Kefiru” były przygotowania i przyjęcie zrzutu broni dla Obwodu pod kryptonimem „Zegar idzie”, który nastąpił w nocy z 7 na 8 lipca w Kłapówce i Porębach Kupieńskich, a także rozbicie 13 lipca obozu „Baudienst” w Świerczowie, gdzie zdobyto broń, umundurowanie oraz uwolniono „junaków”, którzy w większości zasilili oddziały AK. Niemcy tego samego dnia przeprowadzili w Kolbuszowej łapankę mężczyzn, których wywieziono do Rzeszowa do budowania umocnień. Aresztowany został również dowódca Obwodu „Boryna”, któremu udało się zbiec, powrócić do oddziału i wydać rozkaz rozpoczęcia Akcji „Burza”. Od 25 lipca następuje koncentracja oddziałów AK i BCh w Porębach Kupieńskich. Oddziałem BCh dowodził Franciszek Bieleń ps. „Wóz”.

27 lipca dochodzi do potyczki w Kolbuszowej. Drużyna plutonu dywersyjnego „Huragan” pod dowództwem Tadeusza Rożka ps. „Sawa” podejmuje walkę z SS-manami, którzy dwoma samochodami wjechali na rynek kolbuszowski, kierując się z ulicy Tarnobrzeskiej w kierunku Mielca. W boju ginie Jan Wojda ps. „Wojan” oraz Arseniusz Bryk ps. „Węgier”. Hitlerowcom udaje się jednak zbiec.

28 lipca oddział ze zgrupowania w Porębach Kupieńskich udał się na rozpoznanie w lasy bratkowickie, gdzie doszło do zwycięskiej potyczki z Niemcami. Oddziałem dowodził Władysław Nazimek ps. „Joker” i Jakub Żyła ps. „Nowina”.

29 lipca w Kolbuszowej pojawiają się pierwsze radzieckie czołgi. 30 lipca Akowcy z oddziału „Huragan” patrolowali wolną Kolbuszową. Polscy żołnierze w szyku wojskowym wzięli udział w mszy świętej w kolbuszowskiej Farze. Homilię wygłosił ks. Władysław Smoleń ps. „Tylka”. Po jej zakończeniu Niemcy przypuścili atak na miasto od strony Domatkowa. Oddział „Huragan”, wsparty przez czołgi radzieckie atak odparł.

Tymczasem Tadeusz Łykus ps. „Gryf” z oddziałem został wysłany z ugrupowania w Porębach Kupieńskich na zwiad. Patrolując lasy bratkowickie skierowali się na skupiska drzew w stronę Kupna, gdzie natknęli się na oddział niemiecki pozorujący się na partyzantów. Partyzanci podbiegli do nich, aby odebrać im broń, otworzyli ogień. Zginęło czterech żołnierzy AK: Jan Faryniarz ps. „Fala”, Władysław Gaboń ps. „Niski”, Jan Skowron ps. „Albatros”, Bolesław Żarski ps. „Żbik”. Straty mogły być większe, ale bohaterska postawa Jana Kabaty ps. „Kabel” zmusiła Niemców do wycofania się.

Komendant „Boryna” podejmuje decyzję o odesłaniu części zgrupowania do bazy w Kłapówce. Po południu tego samego dnia Kolbuszową patrolują wspólnie żołnierze radzieccy i partyzanci. Wspólnie odpierają atak Niemców, którzy nacierali na miasto od strony Świerczowa.

31 lipca w Porębach Kupieńskich ks. Władysław Smoleń odprawia mszę świętą za poległych poprzedniego dnia żołnierzy AK. W godzinach popołudniowych od strony Przedborza na zgrupowanie partyzantów podeszli Niemcy. Do Kolbuszowej wkraczają regularne oddziały wojsk radzieckich, którzy postępują za wycofującymi się hitlerowcami. Walki trwają 1 i 2 sierpnia. Tą ostatnią datą dowódca Obwodu, kapitan „Boryna” wydaje rozkaz wycofania oddziałów do Kłapówki i Zembrzy, gdzie 2 sierpnia zostaje podjęta decyzja o zakończeniu Akcji „Burza” w Obwodzie „Kefir”.

Dowódca Obwodu kapitan Józef Rządzki „Boryna” wielokrotnie podczas walk spotyka się z dowódcami radzieckimi, w celu uzgodnienia wspólnych działań bojowych oraz przekazania informacji wywiadowczych o przemieszczaniu się wojsk niemieckich. Podczas trwania walk istniało współdziałanie żołnierzy radzieckich z AK. Ośmiu partyzantów zostało odznaczonych przez dowództwo radzieckie za bohaterstwo podczas wspólnych walk z Niemcami. Ostatnim przejawem braterstwa broni był pogrzeb poległych żołnierzy AK w dniu 15 sierpnia na kolbuszowskim cmentarzu. Dowództwo radzieckie wystawiło oddział, który oddał honory poległym żołnierzom. Na mogile przemawiali kapitan Józef Rządzki „Boryna” i pułkownik Tarasow.

Wkrótce braterstwo zmieniło się w okres represji. Bohaterowie Armii Krajowej byli więzieni, torturowani, mordowani. Po wielu latach historia przyznała Im rację. Dopiero po odzyskaniu suwerenności mogą powiedzieć, że są zwycięzcami.