Drożyzna na straganach. Co wpływa na podwyżki i kiedy możemy spodziewać się tańszych produktów?

Maj i czerwiec to czas, kiedy na straganach królują świeże owoce i warzywa. W tym roku konsumenci muszą jednak przygotować się na niemałe wydatki.

Kapryśna pogoda

Eksperci zauważają, że truskawki pojawiły się w sprzedaży nieco później i drożej niż w zeszłym roku. - W ubiegłym roku polskie truskawki były w sprzedaży wcześniej (wegetacja przyspieszyła o ~2 tygodnie) i były tańsze. W połowie maja 2024 r. kilogram kosztował 12–15 zł - wskazuje Maciej Kmera, ekspert rynku hurtowego Bronisze. Obecnie (maj 2025) krajowe truskawki spod folii i włókniny kosztują 15–25 zł/kg (w zależności od jakości i sposobu uprawy).

Głównym powodem jest kapryśna aura wiosną 2025. – Pogoda była niesprzyjająca dojrzewaniu owoców – było chłodno, w wielu regionach wystąpiły przymrozki – tłumaczy Kmera, dodając, że brak słońca opóźnił wzrost i zmniejszył słodycz truskawek, co ograniczyło podaż i wywindowało ceny. Innym czynnikiem są rosnące koszty produkcji (energia w szklarniach, paliwo) oraz droższa siła robocza, które przekładają się na ceny na straganach. Sprzedawcy uspokajają jednak, że wraz z ociepleniem sytuacja się poprawi – nadchodzą cieplejsze, słoneczne dni, więc truskawek szybko przybędzie, a ceny powinny spadać (pierwsze gruntowe owoce mogą dać nawet "wysyp" truskawek na przełomie maja i czerwca). W sezonie pełni lata truskawki tradycyjnie staną się zdecydowanie tańsze.

Ceny szokują

* Czereśnie - początek tegorocznego sezonu przyniósł doniesienia o astronomicznych stawkach: na warszawskich Broniszach średnia cena hiszpańskich czereśni sięgała prawie 100 zł/kg, co na bazarach przekładało się na absurdy rzędu 120–150 zł/kg dla pierwszych partii. To jednak skrajności – w miarę zwiększania się podaży ceny importu już nieco spadły. Według notowań z 20 maja średnia hurtowa cena czereśni na Broniszach wynosiła 37,50 zł/kg, a na straganach detalicznych ok. 70 zł/kg. Kiedy pojawią się polskie czereśnie? Krajowych czereśni na większą skalę można spodziewać się około połowy czerwca – wtedy na rynek trafią wczesne odmiany (np. Summit). Niestety, wiele wskazuje, że tegoroczne zbiory będą mocno ograniczone. – Przeciągające się wiosenne przymrozki spowodowały duże straty w sadach; w niektórych rejonach (wsch. Mazowsze) uszkodziły ponad 80 proc. zawiązków owoców, miejscami nawet 100% - alarmuje Michał Michaluk, prezes Związku Sadowników RP.

* Młode ziemniaki - na przełomie maja i czerwca pojawiają się pierwsze polskie ziemniaki z tuneli lub wczesnych upraw. Cena krajowych młodych ziemniaków w maju wynosi około 5–6 zł/kg. Dla porównania importowane (np. z Cypru, Egiptu) były dostępne już od marca i potaniały do ~2,5–4 zł/kg, więc wiosną często to one dominowały na straganach. Wraz z większą podażą krajową ceny młodych ziemniaków będą spadać. (Na rynkach Podkarpacia w drugiej połowie maja widywano już polskie młode ziemniaki, ale droższe od importu – np. 5 zł/kg za kartofle z Rumunii vs. 8–10 zł/kg za pierwsze krajowe).

* Pomidory - Wiosną ceny pomidorów osiągają swoje szczyty, po czym z początkiem lata spadają. Tegoroczny kwiecień i początek maja przyniosły stosunkowo wysokie stawki – w połowie kwietnia za krajowe pomidory malinowe producenci otrzymywali 66–110 zł za karton 6 kg (w zależności od rynku), co oznacza hurtowo nawet ok. 11–18 zł/kg. Wraz z nastaniem cieplejszych dni i zwiększeniem krajowej podaży, ceny hurtowe zaczęły maleć. Przykładowo, na targu w Rzeszowie pomidory malinowe oferowano już po ok. 7–12 zł/kg (w zależności od wielkości i jakości), podczas gdy w małych miejscowościach regionu ceny mogły sięgać kilkunastu złotych za kg ze względu na mniejszą konkurencję. Sytuacja poprawia się w czerwcu, kiedy krajowe uprawy tunelowe zwiększają podaż. Z nadejściem lata wejdą do sprzedaży gruntowe pomidory z pola, co zwykle dodatkowo obniża ceny (lipiec/sierpień to często 3–5 zł/kg na hurtowych rynkach).

* Nowalijki (rzodkiewka, sałata, szczypiorek, itp.) - Te wczesne warzywa szklarniowe są na ogół najtańszymi wiosennymi produktami. Rzodkiewki kosztują ok. 2,90–3,00 zł za pęczek (importowane nawet 1,70 zł). Szczypiorek i koperek to wydatek rzędu 1,5–2 zł/pęczek. Główka sałaty masłowej kosztuje ~3–4 zł/szt.. Podobne ceny mają pęczki młodej marchwi z nacią czy botwinki (ok. 4–5 zł/pęczek dla marchwi, 2,5–3,5 zł/pęczek dla botwiny). Młoda cebula ze szczypiorem utrzymuje się w granicach 4–5 zł/pęczek. Te bazowe nowalijki potaniały względem zimy (gdy były importowane) i są w 2025 roku na zbliżonym poziomie co wiosną 2024 – tu decyduje głównie krajowa podaż spod osłon.

* Ogórki - sytuacja ogórków gruntowych i szklarniowych przypomina tę z pomidorami. Krajowe ogórki gruntowe (pierwsze zbiory spod osłon) w maju były oferowane po 6–9 zł/kg, ale w supermarketach długie ogórki szklarniowe potrafiły kosztować nawet ~24 zł/kg (bez promocji). Import z południa Europy wcześniej wiosną obniżał ceny – już w kwietniu ogórki hiszpańskie można było kupić poniżej 10 zł/kg. Z końcem maja ceny wyraźnie spadają dzięki masowemu wejściu krajowych ogórków spod folii – na targu w Rzeszowie oferowano świeże, zielone ogórki po około 5–6 zł/kg, a w promocjach marketów pojawiły się ceny rzędu 3,99 zł/kg. W nadchodzących tygodniach (czerwiec) wraz z ogórkiem gruntowym ceny jeszcze się obniżą.

* Szparagi - sezon na szparagi (polskie, białe i zielone) trwa od końca kwietnia do czerwca. W 2025 r. początkowo notowano dość wysokie ceny – za pęczek 0,5 kg polskich szparagów białych trzeba było zapłacić ok. 20–22 zł (szacunkowo 40 zł/kg), czyli o 8–14 zł więcej na kg niż tańsze importowane szparagi zielone. Jednak w maju krajowe szparagi stały się bardziej dostępne i potaniały. Hurtowo ceny spadły do 14–20 zł/kg na giełdach. W marketach często można było znaleźć promocje – np. pęczek 500 g szparagów zielonych za 11,99 zł (Lidl) czy 7,99 zł za pęczek białych (sieci handlowe). Podkarpaccy plantatorzy również oferowali świeże szparagi na lokalnych bazarach – zwykle w cenie ok. 10–15 zł za wiązkę (0,5 kg), w zależności od klasy grubości.

* Bób (młody) i fasolka szparagowa - Te warzywa pojawiają się na rynku późną wiosną i na początku lata, na razie głównie z importu. Ich pierwsze partie są bardzo drogie. W drugiej połowie maja na warszawskiej giełdzie Bronisze bób kosztował hurtowo 30–35 zł/kg (import z południa Europy), a fasolka szparagowa nawet 40 zł/kg i więcej (ceny detaliczne). Na targowisku w Stalowej Woli fasolka szparagowa była w połowie maja najdroższym warzywem – 40 zł/kg, pojawił się też pierwszy importowany bób. Klienci przecierali oczy ze zdumienia, widząc cenówki – media odnotowały przypadki, gdy w marketach 500-gramowe opakowanie bobu oferowano za ok. 20–25 zł (tj. ~50 zł/kg). Na szczęście ceny te szybko zaczną maleć. Wraz z zbliżaniem się lipca i rozpoczęciem masowych krajowych zbiorów, bób stanieje do ok. 10 zł/kg, a fasolka szparagowa również spadnie do kilkunastu złotych (w lipcu często 6–10 zł/kg w hurcie).