Układ immunologiczny to skomplikowany zespół elementów, mających na celu obronę organizmu przed czynnikami zewnętrznymi, a także utrzymanie wewnętrznej równowagi organizmu.
Odporność człowieka kształtuje się od urodzenia aż do okresu dojrzewania. Początkowo jest to odporność nieswoista, którą tworzą bariery anatomiczne (skóra, błony śluzowe) oraz ich fizjologiczne właściwości (odruchy kaszlu i kichania, ruch rzęsek na powierzchni błon śluzowych, złuszczanie nabłonka, ruchy perystaltyczne), a także komórki układu immunologicznego i interferon.
W miarę nabywania "doświadczenia immunologicznego" do systemu obronnego organizmu dołącza odporność swoista, nabyta, skierowana przeciwko konkretnym antygenom, z którymi organizm miał już kontakt.
Z czym walczy układ immunologiczny?
Odpowiedź immunologiczna ma znaczenie w zwalczaniu infekcji wirusowych, bakteryjnych i grzybiczych, ale także w obronie przed obcymi substancjami dostającymi się do naszego organizmu, takimi jak obce białka, wielocukry i lipidy, zawarte m.in. w pokarmach lub zanieczyszczeniach środowiska.
Ważną rolą układu immunologicznego jest też "umiejętność" odróżniania elementów własnych od obcych, a zaburzenia tej "umiejętności" prowadzą do tzw. chorób autoimmunologicznych. W chorobach autoimmunologicznych organizm omyłkowo traktuje własne tkanki jako obce i je atakuje.
Dbać o rozwój
Co możemy zrobić, aby wzmocnić odporność naszego dziecka? Przede wszystkim dbać o jej prawidłowy rozwój. Układ odpornościowy do prawidłowego rozwoju potrzebuje zdrowego, mocnego organizmu. W tym celu należy zapewnić rosnącemu dziecku zdrowy styl życia, czyli:
- właściwe składniki odżywcze, w tym zbilansowaną dietę oraz istotne składniki, takie jak witamina D i DHA (kwas dokozaheksaenowy),
- w pierwszych miesiącach życia przeciwciała od matki, które dziecko otrzymuje dzięki karmieniu piersią,
- codzienne spacery i ruch, zwłaszcza na świeżym powietrzu,
- odpowiednią ilość snu,
- odizolowanie dzieci od dymu tytoniowego,
- szczepienia ochronne,
- racjonalne leczenie, bez nadużywania antybiotyków.
Jeżeli spełnimy powyższe warunki, kształtowanie odporności naszego dziecka będzie przebiegało prawidłowo.
Nabywanie odporności
Młodzi rodzice dzieci w wieku przedszkolnym często martwią się powtarzającymi się infekcjami. Jest to naturalna kolej rzeczy.
Dziecko, uczęszczając do żłobka czy przedszkola, zaczyna stykać się z wieloma zarazkami, które dla jego układu odpornościowego są nowością. Właśnie dzięki temu kontaktowi organizm dziecka nabywa odporności, uczy się rozpoznawać i zwalczać mikroorganizmy odpowiadające za infekcje.
Uważa się, że dziecko w wieku przedszkolnym może przechorować rocznie nawet do 10 infekcji o lekkim przebiegu. To, czy nasze dziecko choruje "za dużo" lub "za ciężko", oceni lekarz, biorąc pod uwagę liczbę i rodzaj zakażeń oraz ich przebieg i podatność na leczenie. Dlatego warto skonsultować się z pediatrą rodzinnym, który zna całą historię chorowania naszego dziecka.
Zdrowy styl życia
Niejednokrotnie rodzice pytają o możliwość zastosowania preparatów wzmagających odporność. Istnieje ich wiele, lecz nie wszystkie mają udokumentowane działanie. Są to wyciągi roślinne, substancje immunomodulujące pochodzące z grzybów, lizaty bakteryjne, związki chemiczne.
Działają one na komórki układu odpornościowego, powodując stymulację przede wszystkim nieswoistych mechanizmów odpowiedzi immunologicznej. Wskazania do ich stosowania są zawsze indywidualne. U niektórych pacjentów udaje się osiągnąć efekt w postaci zmniejszenia liczby infekcji.
Należy jednak pamiętać, że największą rolę odgrywa zdrowy styl życia, na który składają się wymienione wyżej elementy. Prowadzenie zdrowego stylu życia wymaga cierpliwości i wytrwałości, jednak to najlepszy sposób na wytworzenie prawidłowej odporności u naszych dzieci.
lek. Agnieszka Czepiel
Ordynator Oddziału Dziecięcego Szpitala Powiatowego w Kolbuszowej
