Do Prokuratury Rejonowej w Kolbuszowej w 2018 roku wpłynęło wniosków 118 wniosków dotyczących skierowania na leczenie odwykowe lub zmiany formy leczenia odwykowego już orzeczonego. W 2019 roku wpłynęły 102 takie wnioski. Co z leczeniem odwykowym związanym z zażywaniem narkotyków? - Brak jest podstaw prawnych do skierowania osób uzależnionych od narkotyków na przymusowe leczenie w podstawie postępowaniu cywilnym, chyba że dotyczą osób małoletnich. Wówczas podstawę taką stanowi artykuł 30 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii - wyjaśnia Joanna Kwiatkowska-Brandys, prokurator rejonowa z kolbuszowskiej prokuratury.
Jak wygląda kierowanie na przymusowy odwyk i związane z tym procedury. O tym rozmawiamy z szefową Prokuratury Rejonowej w Kolbuszowej.
Wydawać by się mogło, że częściej problemy alkoholowe dotyczą mężczyzn. Czy faktycznie tak jest?
- Znaczna większość wniosków dotyczy mężczyzn, jednak coraz częściej dotyczy również kobiet.
W jakim wieku najczęściej są osoby kierowane na przymusowe leczenie odwykowe?
- Rozpiętość wieku uczestników to wiek około 20 lat do nawet 70-75 lat.
Skierowanie na przymusowy odwyk wiążę się ze zbieraniem wielu materiałów dowodowych. Jak wygląda ta procedura krok po kroku oraz ile trwa?
- Jeżeli wniosek o skierowanie danej osoby trafia do prokuratury, to zbierane są dowody wskazujące na nadużywanie alkoholu uczestnika oraz wskazujące, że to nadużywanie prowadzi w konsekwencji do rozkładu życia rodzinnego, uchylania się od obowiązku zaspokajania potrzeb rodziny, systematycznego zakłócania spokoju lub porządku publicznego, lub demoralizacji małoletnich.
Te dowody to zeznania świadków, dane z policyjnych baz danych o interwencjach prowadzonych wobec uczestnika, nałożonych mandatów karnych, zakłócanie porządku publicznego, dane z akt spraw karnych, jeżeli były prowadzone. Na przykład dotyczących znęcania, jazdy pod wpływem alkoholu, nie alimentacji. Jeżeli dowody potwierdzają nadużywanie alkoholu przez uczestnika, ustalany jest termin badania przez zespół biegłych, psychiatrę i psychologa. Mają się wypowiedzieć w przedmiocie czy uczestnik jest osobą uzależnioną od alkoholu, a jeżeli tak, to czy wymaga leczenia odwykowego w systemie otwartym czy zamkniętym.
Uczestnik dostaje zawiadomienie o terminie i miejscu badania po uzyskaniu opinii, z której wynika, że jest osobą uzależnioną. Kierujemy wniosek do sądu rodzinnego. Jeżeli uczestnik nie zgłosił się na badanie wyznaczone przez prokuraturę, wniosek skierowany jest bez opinii, a następnie uzyskuje dopiero sąd na etapie prowadzonego przed sądem postępowania. Sąd ma możliwość przymusowego doprowadzenia uczestnika na badanie do biegłych.
Po przeprowadzeniu rozprawy sąd wydaje postanowienie. Czas trwania postępowania zależy w dużej mierze od tego, czy uczestnik dobrowolnie zgłosił się na badania do biegłych. Wówczas cała procedura może zakończyć się w przeciągu dwóch, trzech miesięcy. Taki czas trwania wynika z konieczności doręczenia z odpowiednim uprzedzeniem pism procesowych uczestnikowi, zarówno przez prokuraturę, jak i przez sąd.
Często zgłaszający daną osobę na przymusowe leczenie odwykowe chciałby pozostać anonimowy. Czy osoby kierowane na takie leczenie mają wiedzę, kto zgłosił ich skierowanie do prokuratury czy na policję?
- Uczestnik może zapoznawać się z aktami postępowania, gdyż jest stroną postępowania, wówczas dowie się, jakie dowody zostały zebrane, w tym również, kto złożył wniosek o objęcie obowiązkiem leczenia.
W jakich przypadkach osoby kierowane są do zamkniętych oddziałów?
- Do zamkniętego oddziałów kierowane są osoby, które nie podejmują leczenia otwartego, a nadal nadużywają alkoholu albo mimo podjęcia leczenia nie przynosi ono spodziewanych efektów.
Osoby, które często są ofiarami przemocy domowej, przez nadużywanie alkoholu przez jednego z członków rodziny, nie wiedzą, gdzie szukać pomocy. Gdzie w takich sytuacjach należy się zgłosić?
- Osoby chcące zgłosić członka rodziny, partnera, ojca czy matkę dziecka, uciążliwego sąsiada, nadużywającego alkoholu na leczenie mogą złożyć taki wniosek do prokuratury lub do Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych.
Czy powtarzają się nazwiska osób, które już wcześniej odbywały takie leczenie?
- Wielokrotnie zdarzają się osoby już w przeszłości kierowane na leczenie, którym upłynął dwuletni okres, na jaki obowiązek może być zastosowany.
Jak długo trwa leczenie odwykowe i gdzie osoby z powiatu kolbuszowskiego są kierowane?
- Obowiązek leczenia trwa maksymalnie dwa lata. Otwarte leczenie osoba może odbyć się w wybranej placówce i złożyć odpowiednie zaświadczenie do sądu. W innych przypadkach sąd kieruje uczestników do ośrodka w Mielcu lub Tarnobrzegu. Leczenie zamknięte odbywa się w Jarosławiu lub w Żurawicy.
Czy skierowanie na przymusowy odwyk zawsze wiąże się z przemocą domową lub z wcześniej założoną Niebieską Kartą?
- Przymusowe leczenie nie zawsze wiąże się z przemocą lub Niebieską Kartą.
