Opracował: Zespół dostepnyprawnik.pl
Przyjęcie lub odrzucenie spadku
Spadkobierca składa oświadczenie, jednoznacznie definiujące jego stanowisko:
▪ Przyjmuje spadek wprost - co oznacza, że za długi spadkowe odpowiada całym swoim majątkiem,
▪ Przyjmuje spadek z dobrodziejstwem inwentarza - wówczas ponosi odpowiedzialność za długi zmarłego tylko do wysokości odziedziczonego majątku. Warto to zrobić, jeżeli majątek zmarłego może przewyższać jego długi.
▪ Odrzuca spadek - długi spadkowe w żaden sposób go nie obciążą, ale także nie dziedziczy majątku po zmarłym. Jest to najlepsze rozwiązanie w sytuacji, gdy w skład spadku wchodzą przede wszystkim zobowiązania.
Oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku może być złożone w ciągu sześciu miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się, że jest uprawniony do spadku. Rodzice odrzucający spadek powinni zadbać o odrzucenie spadku także w imieniu małoletnich dzieci, wcześniej jednak należy uzyskać zgodę sądu opiekuńczego.
Oświadczenie składa się przed notariuszem lub przed sądem rejonowym, właściwym dla miejsca zamieszkania lub pobytu składającego oświadczenie.
Gdy spadkobierca nie złoży oświadczenia
Jeżeli spadkobierca w ustawowym terminie nie złożył oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku, jest to jednoznaczne z tym, że przyjął spadek z dobrodziejstwem inwentarza. Odpowiada za długi spadkowe tylko do wartości ustalonego w wykazie inwentarza albo spisie inwentarza stanu czynnego spadku. Zasada ta pozostaje aktualna dla spadkobierców, którzy nabyli prawa do spadku po 18 października 2015 r. W sytuacji gdy spadkodawca zmarł wcześniej, wówczas spadkobiercy, którzy nie złożyli oświadczenia, dziedziczą spadek wprost.
Spis inwentarza a wykaz inwentarza
W interesie spadkobiercy jest zadbanie o uzyskanie spisu inwentarza lub złożenia wykazu inwentarza. Złożenie wykazu inwentarza jest możliwe jedynie w odniesieniu do spadkodawców zmarłych począwszy od dnia 18.10.2015 r. – w przypadku osób zmarłych przed tą datą, możliwe jest jedynie sporządzanie spisu inwentarza. W pozostałym zakresie ustawodawca pozostawił spadkobiercy możliwość wyboru.
Wykaz inwentarza w formie formularza składany jest przed sądem lub notariuszem. Z należytą starannością ujawnia się w nim wszystkie przedmioty należące do spadku oraz przedmioty zapisów windykacyjnych z podaniem ich wartości według stanu i cen z chwili otwarcia spadku, a także długi spadkowe i ich dokładną wysokość według stanu z chwili otwarcia spadku.
Spis inwentarza ma charakter dokumentu urzędowego, sporządzany jest przez komornika na podstawie postanowienia sądu. Stanowi on duże ułatwienie dla spadkobiercy, lecz wiąże się z większymi kosztami.
Spadkobierca, spłaca długi spadkowe zgodnie ze złożonym wykazem lub spisem wierzytelności. Niezależnie od złożonego oświadczenia, spadkobierca ponosi odpowiedzialność całym swoim majątkiem za długi spadkowe jeżeli podstępnie zataił przedmioty należące do spadku albo podstępnie ujawnił nieistniejące długi.
Zasady odpowiedzialność spadkobierców za długi spadkodawcy
Do chwili przyjęcia spadku spadkobierca ponosi odpowiedzialność za długi spadkowe tylko z majątku spadkowego. Od chwili przyjęcia spadku ponosi odpowiedzialność z całego swego majątku. Uregulowanie to oznacza, że do czasu przyjęcia spadku istnieją dwie różne masy majątkowe: majątek osobisty spadkobiercy oraz majątek spadkowy. Majątek osobisty do czasu złożenia oświadczenia o przyjęciu spadku pozostaje nieosiągalny dla wierzycieli spadkodawcy. Dopiero przyjęcie spadku powoduje, że spadek jako odrębny majątek przestaje istnieć, a staje się częścią majątku spadkobiercy. To czy wierzyciel spadkodawcy może zaspokoić z niego swoje zobowiązania zależy od złożonego przez spadkobiercę oświadczenia.
Do chwili działu spadku spadkobiercy ponoszą solidarną odpowiedzialność za długi spadkowe. Wierzyciele spadkodawcy mogą swoje roszczenie kierować przeciwko dowolnemu spadkobiercy, jak również przeciwko tylko niektórym z nich lub wszystkim łącznie. Każdy z nich jest zobowiązany do spłaty całego długu. Jeżeli jeden ze spadkobierców spełnił świadczenie, może on żądać zwrotu od pozostałych spadkobierców w częściach, które odpowiadają wielkości ich udziałów. Po dokonaniu działu spadku, spadkobierca odpowiada za długi spadkowe tylko w stosunku do wielkości swoich udziałów.
Prawo spadkowe jest złożoną dziedziną prawa. Powyżej przedstawiono jedynie podstawowe reguły odpowiedzialności spadkobierców za długi spadkowe. Nie wyczerpują one całokształtu zagadnienia. Każda sprawa rozpatrywana powinna być indywidualnie, dlatego warto zasięgnąć opinii prawnika, który po dokładnej analizie sprawy, dokona rzetelnej oceny i dołoży starań, by znaleźć najkorzystniejsze rozwiązanie.