Opracował: Zespół dostepnyprawnik.pl
Rękojmia
Rękojmia jest ustawowo uregulowanym sposobem dochodzenia roszczeń od sprzedawcy w związku z ujawnioną wadą fizyczną lub prawną kupionego produktu. Rzecz dotknięta jest wadą prawną, jeżeli stanowi własność osoby trzeciej lub jest obciążona jej prawem, a także gdy w wyniku decyzji lub orzeczenia właściwego organu konsument nie może nią swobodnie rozporządzać. Nabywcy jednak znacznie częściej mierzą się z wadami fizycznymi zakupionych produktów.
Wady fizyczne
Wada fizyczna towaru sprowadza się do jego niezgodności z umową. Rzecz sprzedana ma wady jeżeli:
▪ Nie ma właściwości, które produkt tego rodzaju powinien mieć ze względu na cel oznaczony w umowie, np. kurtka, która powinna być nieprzemakalna, nie posiada cechy nieprzemakalności;
▪ Nie ma właściwości, o których konsument został zapewniony przez sprzedawcę lub reklamę, np. urządzenie medyczne nie ma właściwości leczniczych opisywanych przez pracownika sklepu;
▪ Nie nadaje się do celu, o którym kupujący poinformował sprzedawcę przy okazji zawierania umowy, jeśli przedsiębiorca nie zgłosił zastrzeżenia co do takiego jej przeznaczenia, np. naczynia zgodnie z życzeniem nabywcy miały nadawać się do mycia w zmywarce, jednak po umyciu zmieniły kolor;
▪ Została wydana kupującemu w stanie niezupełnym, np. telefon sprzedany bez ładowarki i instrukcji, mimo że powinny być w zestawie;
▪ Została nieprawidłowo zamontowana i uruchomiona, w przypadku jeżeli czynności te zostały wykonane przez sprzedawcę lub przez kupującego, według instrukcji otrzymanej od sprzedawcy, np. meble złożone według instrukcji są niestabilne.
Roszczenia
Konsument może domagać się naprawy towaru, wymiany na nowy, stosownego obniżenia ceny o wskazaną kwotę, a gdy wada jest istotna także odstąpienia od umowy. Wybór odpowiedniego roszczenia pozostawiony jest konsumentowi, podlega on jednak pewnym ograniczeniom. Jeżeli pierwszym żądaniem kupującego jest obniżenie ceny lub odstąpienie od umowy, przedsiębiorca ma prawo nie uwzględnić tego roszczenia. W takiej sytuacji powinien zaproponować konsumentowi niezwłoczną wymianę lub naprawę rzeczy. Sprzedawca nie może odmówić konsumentowi obniżenia ceny lub odstąpienia od umowy, jeżeli dany produkt podlegał już reklamacji.
Przedsiębiorca może odmówić spełnienia żądania tylko wtedy, gdy opcja wskazana przez konsumenta byłaby niemożliwa do zrealizowania albo wymagałaby nadmiernych kosztów.
Terminy
Sprzedawca odpowiada wobec konsumenta z tytułu rękojmi, jeżeli wada zostanie stwierdzona w okresie 2 lat od momentu wydania rzeczy (w przypadku nieruchomości okres ten wynosi 5 lat). Jeżeli przedmiotem sprzedaży jest używana rzecz ruchoma sprzedawca może ograniczyć okres swojej odpowiedzialności maksymalnie do roku. Jednak nie ponosi on odpowiedzialności jeżeli kupujący w chwili zakupu wiedział o wadzie i przykładowo zakupił go po obniżonej cenie.
W okresie pierwszego roku od wydania towaru, konsumenta chroni domniemanie, że wada istniała już w momencie sprzedaży. W konsekwencji sprzedawca chcąc odrzucić reklamacje będzie zobowiązany wykazać, że wada powstała z winy konsumenta. Jeżeli wada powstała później, to ciężar dowodu, że wada towaru istniała w momencie zakupu i np. jest wynikiem zastosowania materiałów niskiej jakości lub nieprawidłowej produkcji spoczywa na kupującym. Konsument dochodzący roszczeń z tytułu rękojmi zobowiązany jest złożyć reklamację w ciągu roku od dnia zauważenia wady. Nie mniej jednak dobrą praktyką jest złożenie reklamacji niezwłocznie od jej zauważenia.
Rozpatrzenie reklamacji
Konsument składa reklamacje w dowolnej formie, mimo to najlepiej z punktu widzenia postępowania dowodowego, aby była to forma pisemna. Sprzedawca nie może uzależniać przyjęcia reklamacji od dostarczenia paragonu fiskalnego. Kupujący powinien udowodnić, że zakup został dokonany w danym sklepie, w konkretnym dniu i za określoną kwotę. W tym celu może posłużyć się wydrukiem z karty, emailem oraz skorzystać z zeznań świadków.
Jeżeli żądanie złożone przez konsumenta przy reklamacji obejmuje naprawę towaru, wymianę na nowy lub obniżenie ceny towaru, przedsiębiorca powinien rozpatrzyć reklamację w terminie 14 dni kalendarzowych od dnia jej złożenia. W przypadku niedotrzymania tego terminu uznaje się, że reklamacja jest zasadna, bez względu na to czy wada wynikała z niezgodności towaru z umową czy powstała z winy konsumenta.
Uprawnienia konsumenckie w zakresie rękojmi stanowią szczególnie istotne zagadnienie, o których wiedza jest niezbędna w życiu codziennym. Ich rzeczywisty zakres wynika z potrzeby ochrony konsumentów oraz zabezpieczenia słusznego interesu przedsiębiorców. Nie zwalniają one jednak kupującego z obowiązku zapoznania się z produktem w momencie dokonywania zakupu.
